भारतीय करदाता म्हणून, कर बचत गुंतवणूक पर्यायांचा फायदा घेणे हा एक हुशार मार्ग आहे ज्याद्वारे आपली करयोग्य उत्पन्न कमी करताना दीर्घकालीन संपत्ती निर्माण करता येते. इन्कम टॅक्स ॲक्टच्या सेक्शन ८०सी अंतर्गत, आपण दरवर्षी ₹१.५ लाख पर्यंत कर वजावत मिळवू शकता. २०२५ साठी भारतातील सर्वोत्तम कर बचत पर्यायांचे तपशीलवार मार्गदर्शक येथे आहे, त्यांचे फायदे, लॉक-इन कालावधी आणि परताव्यासह.
१. पब्लिक प्रॉव्हिडंट फंड (पीपीएफ)
|
कर फायदा: सेक्शन ८०सी |
लॉक-इन कालावधी: १५ वर्षे |
व्याज दर: ७.१% (वार्षिक चक्रवाढ) |
-
गुंतवणूक का करावी?
- सरकारी हमी असलेली, जोखीम-मुक्त गुंतवणूक.
- कर-मुक्त व्याज आणि परिपक्वता रक्कम.
- लवचिक योगदान (किमान ₹५००/वर्ष, कमाल ₹१.५ लाख/वर्ष).
-
यासाठी योग्य: कमी जोखीम सहन करणारे गुंतवणूकदार जे स्थिर, दीर्घकालीन परतावा शोधत आहेत. आमचा पीपीएफ कॅल्क्युलेटर तपासा.
२. इक्विटी लिंक्ड सेव्हिंग स्कीम (ईएलएसएस)
|
कर फायदा: सेक्शन ८०सी |
लॉक-इन कालावधी: ३ वर्षे |
परतावा: बाजार-आधारित (ऐतिहासिकरित्या १२–१५%) |
-
गुंतवणूक का करावी?
- पारंपारिक पर्यायांच्या तुलनेत जास्त परताव्याची शक्यता.
- सेक्शन ८०सी अंतर्गत सर्वात कमी लॉक-इन कालावधी.
- म्युच्युअल फंडद्वारे इक्विटीमध्ये विविधीकरण.
-
यासाठी योग्य: जास्त जोखीम सहन करणारे गुंतवणूकदार ज्यांची दीर्घकालीन उद्दिष्टे आहेत.
३. नॅशनल पेंशन सिस्टीम (एनपीएस)
|
कर फायदा: सेक्शन ८०सीसीडी(१बी) (अतिरिक्त ₹५०,००० वजावत) |
लॉक-इन कालावधी: ६० वर्षे वयापर्यंत |
-
गुंतवणूक का करावी?
- दुहेरी कर फायदा (८०सी अंतर्गत ₹१.५ लाख + ८०सीसीडी(१बी) अंतर्गत ₹५०,०००).
- इक्विटी, कॉर्पोरेट बाँड आणि सरकारी सिक्युरिटीजमध्ये लवचिक वाटप.
- कमी खर्चाचे निवृत्ती नियोजन साधन.
-
यासाठी योग्य: कर कार्यक्षमता शोधणारे निवृत्ती-केंद्रित गुंतवणूकदार.
४. कर बचत फिक्स्ड डिपॉझिट (एफडी)
|
कर फायदा: सेक्शन ८०सी |
लॉक-इन कालावधी: ५ वर्षे |
व्याज दर: ६–७% (बँकेनुसार बदलते) |
-
गुंतवणूक का करावी?
- हमी परतावा (बाजार-आधारित पर्यायांप्रमाणे नाही).
- बँका आणि पोस्ट ऑफिसद्वारे ऑफर केले जाते.
-
तोटा: व्याज करयोग्य आहे.
-
यासाठी योग्य: भांडवल सुरक्षितता पसंत करणारे जोखीम टाळणारे गुंतवणूकदार.
५. सिनियर सिटिझन सेव्हिंग स्कीम (एससीएसएस)
|
कर फायदा: सेक्शन ८०सी |
लॉक-इन कालावधी: ५ वर्षे |
व्याज दर: ७.४% (तिमाही देयके) |
-
गुंतवणूक का करावी?
- वरिष्ठ नागरिकांसाठी (६०+ वर्षे).
- नियमित व्याज देयके स्थिर उत्पन्नासाठी.
-
यासाठी योग्य: सुरक्षित, कर-कार्यक्षम परतावा शोधणारे निवृत्तीवेतनधारक.
६. युनिट-लिंक्ड इन्शुरन्स प्लॅन्स (युलिप्स)
|
कर फायदा: सेक्शन ८०सी |
लॉक-इन कालावधी: ५ वर्षे |
-
गुंतवणूक का करावी?
- विमा आणि गुंतवणूक एकत्रित.
- इक्विटी/डेट फंड्समध्ये बदलण्याची लवचिकता.
-
तोटा: शुद्ध गुंतवणूक उत्पादनांच्या तुलनेत जास्त शुल्क.
-
यासाठी योग्य: कर फायद्यासह विमा शोधणारे गुंतवणूकदार.
योग्य कर बचत पर्याय कसा निवडायचा?
१. जोखीम सहनशक्तीचे मूल्यांकन करा: सुरक्षितता पसंत आहे? पीपीएफ किंवा एससीएसएस निवडा. जोखीम सहन करू शकता? ईएलएसएस विचारात घ्या.
२. लॉक-इन कालावधी तपासा: आर्थिक उद्दिष्टांशी गुंतवणूक जुळवा (उदा., कमी लॉक-इनसाठी ईएलएसएस).
३. विविधीकरण: इक्विटी (ईएलएसएस), डेट (पीपीएफ), आणि निवृत्ती (एनपीएस) मिश्रित करा.
४. सल्लागाराचा सल्ला घ्या: उत्पन्न, वय आणि उद्दिष्टांवर आधारित पोर्टफोलिओ कस्टमाइझ करा.
अंतिम विचार
पीपीएफ, ईएलएसएस, आणि एनपीएस सारख्या कर बचत गुंतवणूक केल्याने केवळ आपली कर दायित्व कमी होत नाही तर संपत्तीही वाढते. लवकर सुरुवात करा, सेक्शन ८०सी अंतर्गत वजावत वाढवा आणि इष्टतम परिणामांसाठी दरवर्षी पोर्टफोलिओचे पुनरावलोकन करा.
प्रो टिप: कर नियोजन आणि आर्थिक उद्दिष्टे जुळवा—उदा., संपत्ती निर्मितीसाठी ईएलएसएस आणि निवृत्ती उत्पन्नासाठी एससीएसएस वापरा.
📌 मदत हवी? आपली कर बचत रणनीती कस्टमाइझ करण्यासाठी मेटा इन्व्हेस्टमेंटशी संपर्क साधा.
